Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) – ЎзЛиДеП партияси матбуот-клубининг навбатдаги йиғилишида яширин иқтисодиётни қисқартириш, дори воситалари, алкоголь ва тамаки маҳсулотларининг ноқонуний айланишининг олдини олиш масалалари муҳокама қилинди.

Пресс-клубда Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва маҳаллий Кенгашлар депутатлари, вазирлик ва идоралар вакиллари ҳамда тадбиркорлар иштирок этди.

2022-2026 йилларда Янги Ўзбекистонни ривожлантириш стратегиясида белгиланган мақсадларга эришишнинг муҳим омиллари – бу яширин иқтисодиётни кескин қисқартириш, товарларнинг ноқонуний айланишига йўл қўймаслик, истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, шаффоф иқтисодий муҳит ва рақобат муҳитини яратишдир.

Давлат бюджети даромадлари таркибида қўшилган қиймат солиғи ва акцизларнинг улуши юқори бўлиб, салкам 40 фоизни ташкил этади. Ушбу солиқ тушумларини ўз вақтида ва тўлиқ тўлаш давлатнинг асосий ижтимоий-иқтисодий вазифаларини амалга оширишига кўмак беради. Бироқ иқтисодиётнинг турли тармоқларида яширин ва ноқонуний фаолият билан шуғулланаётган тадбиркорлар ҳам мавжуд.

Мамлакатимизда ноқонуний муомала ва контрабанда маҳсулотларидан фармацевтика, алкоголь ва тамаки саноати энг кўп зарар кўрмоқда. Ушбу соҳаларда солиқ тушумларининг юқори улушини ҳисобга олган ҳолда, ушбу тармоқларда яширин иқтисодиётнинг кескин қисқариши давлат бюджети даромадларини таъминлашга катта таъсир кўрсатади. Шундай қилиб, маълумотларга кўра, 2022 йилда ноқонуний тамаки маҳсулотларини сотишдан бюджет йўқотишлари 500 миллиард сўмни ташкил қилиши мумкин. Бундан ташқари, соҳадаги ноқонуний фаолият рақобат муҳитини келтириб чиқаради ва истеъмолчилар ҳуқуқларини бузади.

Анарқулов Акмал, Давлат солиқ қўмитаси вакили, таъкидлашича:

– 2022 йилда соҳа солиқ инспекцияси томонидан ўтказилган текшириш натижаларига кўра, 65 миллиард сўмлик акциз маркаси бўлмаган тамаки маҳсулотлари аниқланиб, қонуний чоралар кўрилди. «Солик ҳамкор» мобил иловасини ишлаб чиқдик. Қалбаки ёки контрабанда маҳсулот аниқланса, апелляция расмийлаштирилиб, ҳолат жойида текширилади, агар мурожаат асосли бўлса, жойида солиқ текшируви ўтказилиб, қонуний чоралар кўрилади.

Комил Абдураҳимов, Ўзбекистон Республикаси Алкоголь ва тамаки бозорини тартибга солиш ва виночиликни ривожлантириш агентлиги бошқарма бошлиғи, шундай деди:

– Ўрганиш ўтказганимизда араб давлатларида ишлаб чиқарилган «Милано» сигаретлари Ўзбекистоннинг барча вилоят ва туманларида бор эди. Уларнинг нархлари ишлаб чиқариш корхоналарига қараганда анча паст, бу уларнинг жозибадорлиги ва айнан шунинг учун кўпчилик истеъмолчилар буни афзал кўришади. Бироқ, бир нуқта бор: лабораторияларимизда ушбу сигареталар қадоқларидаги маълумотларни текширганимизда, никотин миқдори рухсат этилган меъёрдан бир неча баробар кўп эканлигини аниқладик. Бизда Вазирлар Маҳкамасининг 74-қарорига асосан регламент бор ва ҳар бир ишлаб чиқарувчи ушбу низомга қатъий амал қилиши, яъни ушбу маҳсулотлар таркибидаги никотин ва бошқа зарур моддалар миқдори қатъий назоратда бўлиши шарт. Нормаларнинг бузилиши нафақат «Милано» сигаретларида, балки «ЭССE»да ҳам аниқланган.

Мутахассислар сўзларини халқаро компанияларнинг ўрганишлари ҳам тасдиқлайди. Маълумотларга кўра, «Милано» ва «ЭССE» Ўзбекистон Республикаси ҳудудига БАА ва Кореядан кириб келаётган ва ноқонуний равишда сотилаётган контрабанда сигареталар оқимининг асосий қисмини ташкил этади.

Ўзбекистонда ёрлиғи бўлмаган маҳсулотларни сотиш тақиқланганига етти ой бўлди. Ниҳоят, Ўзбекистонга ноқонуний олиб кирилган тамаки маҳсулотларини йўқ қилиш бошланди. Кўргазмали тадбирлар шу пайтгача Тошкентда, шунингдек, Фарғонада бўлиб ўтди. Маълумотларга кўра, бугунги кунда ҳар бешинчи қути сигареталар ноқонуний олиб ўтилмоқда.

Дилрабо Курязова, Бош прокуратура бошқармаси бош инспектори, таъкидлашича:

– Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш бошқармаси томонидан ҳам фармацевтика, тамаки ва алкоголли маҳсулотларни ноқонуний ишлаб чиқариш ва сотишга чек қўйиш юзасидан тезкор чора-тадбирлар кўрилмоқда.

Умуман, жорий йилнинг ўтган даврида сифат кафолатисиз ёки акциз маркаси бўлмаган тамаки маҳсулотларининг ноқонуний айланишига йўл қўймаслик бўйича жами 53 та қонунбузарлик ҳолатлари аниқланиб, уларнинг натижасида 19 та жиноят ва 34 та маъмурий ҳуқуқбузарлик содир этилган. Алкоголь ва тамаки маҳсулотларини сотиш Фарғона вилоятида кўп учрамоқда.

Тадбир сўнгида ЎзЛиДеП депутатлари, вазирлик ва идоралар вакиллари билан ҳамкорликда яширин иқтисодиётни тубдан қисқартириш, товарларнинг ноқонуний айланишига йўл қўймаслик, айниқса, бу борада . фармацевтика, тамаки ва алкоголь маҳсулотлари контрабандасига қарши курашда жамоатчилик назоратини ўрнатиш юзасидан ҳамкорлик қилиш келишиб олинди.