Бокуда GSMA М360 Eurasia 2024 халқаро конференцияси бўлиб ўтди, унда рақамли даврдаги замонавий тенденциялар, жумладан сунъий интеллект, киберхавфсизлик, рақамлаштириш, янги авлод тармоқлари ва яшил технологиялар муҳокама қилинди. Тадбирда етакчи экспертлар, назорат қилувчи органлар, сиёсатчилар, уяли алоқа операторлари ва ИТ-корпорациялар раҳбарлари иштирок этди.

Конференцияда тақдим этилган GSMA Mobile Economy Eurasia янги ҳисоботига кўра, 2030 йилга келиб, 5G Евроосиёдаги мобил алоқанинг 50 фоизидан ортиғини ташкил қилади. МДҲ давлатларида стратегик ҳамкорлик бўйича GSMA директори Таир Исмаиловнинг қўшимча қилишича, 2030 йилга бориб смартфонлар қамрови 93-95 фоизни ташкил қилади. У Ўзбекистон рақамли технологияларни ривожлантириш даражаси бўйича минтақада етакчилардан бирига айланишини таъкидлади. Шу билан бирга, у республикада телекоммуникация соҳасини солиққа тортиш билан боғлиқ мураккабликни ҳам таъкидлади, у кўплаб Европа ва Осиё бозорларига қараганда юқорироқ. Рақамли муҳитни ривожлантириш ва 2030 йил мақсадларига эришиш учун саноат назорат қилувчи органлар билан биргаликда ишлаши муҳимдир.

Beeline Uzbekistan анжуманда фаол иштирок этди ва рақамли оператор бош директори Анджей Малиновски «Ривожланаётган алоқа экотизимининг стратегиялари» панель сессиясида сўзга чиқди. Бундан ташқари, у Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Озарбайжон ва Мўғулистон телекоммуникация соҳаси етакчилари ҳамда GSMA вакилларини бирлаштирган «GSMA бош директорларининг давра суҳбати»да иштирок этди.

Рақамли трансформация даврида, айниқса М360 Eurasia конференцияси очилишида муҳокама қилинаётган «Рақамли куч» мавзуларини ҳисобга олсак, телекоммуникация компанияларининг ролини қандай кўрасиз?

Анджей Малиновски: «Мобил тармоқлар ҳар қандай рақамли экотизимнинг бош қисми бўлиб, рақамли трансформацияда асосий роль ўйнайди, бу соҳадаги эволюция нафақат уланиш сифати ва тезлигига, балки мижозлар эҳтиёжларини қондиришга асосланади. Операторлар асосий уланишдан ташқари бошқа имкониятларни тушунишлари ва ўрганишлари ва энг кўп талаб қилинадиган хизматлар: таълим, кўнгилхушлик, молиявий хизматларни тақдим этишлари керак. Бу алоқа операторларининг фикрлаш тарзини ўзгартиришни талаб қилади, лекин асосий компонент – тармоқ ишончлилигига соя солмаслиги керак».

Телекоммуникация соҳаси ўз фаолиятида сунъий интеллект технологияларини тобора кўпроқ интеграция қилинаётганини ҳисобга олсак, Beeline Uzbekistan стратегияси ва хизматларига қандай таъсир ўтказилмоқда?

Анджей Малиновски: «СИ бир мунча вақтдан бери мавжуд, аммо унинг қўлланиш доираси кенгайиши билан унинг аҳамияти сезиларли даражада ошиб бормоқда. Шуни ёдда тутишимиз керакки, СИ ҳали ҳам одамлар қўли билан яратилмоқда ва ривожлантирилмоқда ва бу соҳада таълим энг муҳим роль ўйнайди. Beeline Uzbekistan ушбу технологияни мамлакатимизда жорий этишнинг энг яхши йўлларини ўрганмоқда, асосан маҳаллий ишчи кучини жамият манфаати йўлида сунъий интеллектдан фойдаланишга тайёрлашга эътибор қаратмоқда. Биз халқаро ҳамкорлар ва бошқа VEON Group компаниялари билан кўплаб ташаббусларни кўриб чиқмоқдамиз. VEON операторларидан бири томонидан маҳаллий тил учун яратилган улкан тил модели сифатидаги мисол бизни Ўзбекистонда сунъий интеллектни қўллашнинг тегишли соҳаларини излашга илҳомлантирмоқда. СИ ҳақидаги билимлар очиқлиги уни кўпроқ қўлланишининг калити эканлигига ишонамиз ва биз бу муаммони тез орада ҳал қиламиз деб умид қиламиз.

«Beeline Uzbekistan»нинг киберхавфсизликка бўлган ёндашуви ва компания тобора ўзаро боғланиб бораётган шароитда пайдо бўлаётган таҳдидларга қарши курашишга қандай мослашаётгани ҳақида гапириб бера оласизми?

Анджей Малиновски: «Киберхавфсизлик — мижозларимиз ишончининг ҳимоясидир. Beepul иловаси орқали тақдим этиладиган рақамли молиявий хизматларимиздан фойдаланувчи миллиондан ортиқ фойдаланувчи ҳар қандай шароитда ўз маълумотлари ва операциялари хавфсизлигига тўлиқ ишонч ҳосил қилиши керак. Beeline Academy лойиҳаси киберхавфсизликнинг таълим жиҳатларига қаратилган ва бу омил биз учун ҳам жуда муҳимдир. Биз талабалар, университет ва мактаб ўқитувчилари ва бошқа мутахассислар учун таълимий миссиямизни давом эттирамиз, киберхавфсизлик бўйича курслар ва ўқув грантларини тақдим этамиз, шу билан бирга мижозларимиз учун хавфсиз муҳитни таъминлаш учун барча саъй-ҳаракатларни амалга оширамиз.

Ўзбекистон рақамли технологиялар вазирлигининг радиочастоталар бўйича республика кенгаши котиби ва радиочастота спектридан фойдаланишни лицензиялаш ва тартибга солиш бўлими бошлиғи Дилмурод Дусматов ҳам сессияда иштирок этди. У секторни самарали ривожлантириш учун операторлар билан ҳамкорлик қилиш муҳимлигини таъкидлади ва 2030 йилгача спектрни ривожлантириш режаларини баён қилди:

«Операторлар учун ресурслардан биргаликда фойдаланиш имконияти жуда муҳим. Фақат ўзаро келишилган ҳолда, улар секторни янада самарали ва ҳамма учун очиқ қилишлари мумкин. Операторлар биргаликда келажакка назар солишлари, 10-15 йилни кўзлаб, мақсадлар қўйишлари ва ўз хизматларини режалаштиришда глобал тенденцияларга эътибор қаратишлари керак, чунки янги технологиялар жуда тез пайдо бўлади. Тартибга солувчи органлар ҳар доим операторларни глобал тажрибага асосланган ҳолда ўз ваколатлари доирасида қўллаб-қувватлайди. Спектрнинг мавжуд ҳудудларидан ташқари, Ўзбекистон 3GPP (мобил алоқани ривожлантириш соҳасидаги етакчи ташкилотларни бирлаштирган лойиҳа) дан баъзи стандартлаштирилган спектрларни очишни ва кенг полосали хизматлар, IoT ва М2М’ни қўллаб-қувватлаш учун ўрта ва миллиметр диапазонли частоталарни жорий этишни режалаштирмоқда. Шунингдек, спектрни тақсимлаш бўйича йўл харитаси ҳам ишлаб чиқилмоқда, у 2027 йилгача Жаҳон радиоалоқа конференцияси» ҳамда 2030 йилгача бўлган кейинги беш йиллик доирасида кўриб чиқилган частоталарни ўз ичига олади».

GSMA М360 Eurasia 2024 конференцияси Евроосиёда рақамли трансформацияни тезлаштириш учун инновациялар ва ҳамкорликнинг муҳимлигини яна бир бор таъкидлади.