Бугунги саноат узоқ муддатли ва самарали маҳсулдорликка умид боғлаши мумкин, шунингдек, янги тобора кўпайиб бораётган «Яшилланиш»лойиҳаларга босқичма-босқич ўтиш шарти билан екологик-тоза маҳсулотлар учун янги бозорларга ва тез ривожланаётган «Яшилланиш» молия бозорига кира олади. Буни, айниқса, CОВИД-19 пандемияси сабоқлари аниқ кўрсатиб берди.

Бунинг сабаблари жуда кўп - нархларнинг кўтарилиши ва қазиб олинадиган ёқилғининг, хусусан, табиий газнинг етишмовчилигининг ўсишидан тортиб, чиқиндилар билан боғлиқ тобора жиддий чораларга қадар.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури ва Ўзбекистон Ҳукумати томонидан 2021 йил 3-4 март кунлари ташкил етилган халқаро онлайн-форумда «яшил» лойиҳаларни излаш ва амалга оширишда ишлаб чиқарувчиларни рағбатлантириш бўйича чора-тадбирлар муҳокама қилинди. 

Маълумки, ишлаб чиқарувчилар ҳар доим фойда келтирадиган соҳалар билан шуғулланадилар, бу ҳолда ҳар қандай иқтисодий жараённи, масалан, қурилиш, кимёвий ишлаб чиқариш ва бошқаларни кўпайтириш мумкин емас. Ва ҳозирги босқичда давлат тадбиркорларга «яшил иқтисодиёт» га инвестицияларнинг реал самарадорлигини тушунишда ёрдам бериши керак. Ахир, бугун сиз бу ҳақда қайғурмасангиз, ертага ўзларини «углерод қарамлигидан» кўпроқ даражада халос бўлишга муваффақ бўлган бошқа мамлакатлар иқтисодиётини кузатиб бориш қийинроқ кечади. Бугунги кунда янги технологияларни қидирмаслик ва бир хил газдан фойдаланишни давом еттириш (бу қулайроқ ва таниш бўлганлиги сабабли) ертага маҳсулот нархини доимий равишда ошириб боришни англатади, чунки табиий газ захираларининг доимий равишда камайиб бориши унинг доимий равишда ўзгаришига ва нархнинг ошишига олиб келади.

Ишлаб чиқарувчилар томонидан «яшил лойиҳалар» ни кенг жорий етиш учун қандай рағбатлантирувчи имкониятлар жорий етилиши мумкинлиги ҳақидаги мисол аллақачон бир қатор мамлакатлар ҳукуматларини кўрсатмоқда. Улар ишлаб чиқарувчилар, импортчилар ва екологик тоза маҳсулотлар ва хизматларни експорт қилувчилар учун даромад солиғидан озод қилиш, import божлари ва акциз солиғидан озод қилиш, кредит бўйича фоиз ставкасини субсидиялаш ва Ққсни камайтириш каби чора-тадбирлардир.

Шунингдек, «яшил иқтисодиёт» доирасида ишлаб чиқарилаётган маҳаллий маҳсулотлар експорт учун кенг имкониятларга ега. Шу мақсадда ҳукуматлар хорижий бозорларнинг еҳтиёжларини ўрганиш ва ушбу ахборотни маҳаллий тадбиркорларга тақдим етиш, мамлакатда халқаро миқёсда еътироф етиладиган тегишли сертификатлаштириш тизимини йўлга қўйиш каби қўллаб-қувватлаш турларини кўпайтирмоқда. Буларнинг барчаси ташқи бозорларга кириш учун бизнес имкониятларини кенгайтирмоқда, бу ерда «яшил иқтисодиёт» асосида ишлаб чиқариш йилдан-йилга кенгайиб бормоқда.

Ушбу масалалар «янги имкониятлар билан танишиш: коронавирус cовид-19 пандемиясидан кейин

Ўзбекистоннинг яшилланишини тикланиши»онлайн-форумида кўтарилди. Хусусан, иштирокчилар томонидан қайд етилганидек, Ўзбекистон ҳукумати саноатни янги екологик тоза, паст ёки нол углеродли чиқиндилар фойдасига мавжуд бўлган углерод талаб қиладиган активлар ва лойиҳаларни камайтиришга молиявий, технологик, бошқарув ва инсон ресурсларини йўналтиришга ундовчи тизим яратиш имкониятини кўриб чиқиши мумкин. 

Албатта, «яшил иқтисодиёт» га ўтиш босқичлари бир неча йил давом етади ва давлат ишлаб чиқарувчиларга таклиф қиладиган чоралар билан тезлашади. Бироқ, CОВИД-19 билан боғлиқ пандемия сабоқлари кўрсатгандек , ҳозирги вазиятни ривожлантиришнинг турли хил сенарийларига тайёргарлик чораларини кечиктириш мумкин емас. Уларнинг атроф-муҳит ҳолати билан алоқаси аниқ, яъни «яшил лойиҳаларни» бошлаш ва уларни босқичма-босқич кенгайтириш вақти келди.

Шу муносабат билан forum иштирокчилари бир овоздан ўз вақтида қайд етилди, чунки ушбу платформа ҳукумат, бизнес, жамият яшил тикланишга асосланган янги сиёсатни амалга ошириш учун кучларни бирлаштириши ва яшилланиш иқтисодиётга ўтишни осонлаштириш учун амалий қадамлар қўйишини муҳокама қилишга туртки берди. Кейинчалик ушбу сиёсатни амалга ошириш учун яхши ишлар ва лойиҳалар амалга оширилади.

Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон саноат сектори ёқилғиларни истеъмол қилиш ва иссиқхона газлари емиссиясининг асосий манбаи ҳисобланади. Мамлакат саноатида енергия истеъмоли бўйича кимёвий ишлаб чиқариш ва тог ъ - кон саноати устунлигини ҳисобга олиб, мамлакатда истеъмол қилинадиган електр енергиясининг деярли тўртдан бир қисмини, шунингдек, табиий газнинг енг катта ҳажмини ишлатади. Иссиқхона газлари (иқлим ўзгаришининг асосий сабабларидан бири) емиссиясига келсак, мамлакат саноатининг енг катта миқдори металлургия, семент ишлаб чиқариш, кимё ва тўқимачилик саноати ҳисобланади. Ва саноатнинг ривожланишини ҳисобга олган ҳолда, иссиқхона газлари емиссияси ҳажми ошади. Бу вазиятдан чиқиш йўли - «кўкаламзорлаштириш» саноати, яшил иқтисодиётга босқичма-босқич максимал ўтиш.

2019-йил октабр ойида «2019-2030-йилларда Ўзбекистон Республикасини «яшил» иқтисодиётга ўтиш стратегияси»қабул қилинган.

Стратегия енергия самарадорлигини ошириш, қайта тикланадиган енергия манбаларидан фойдаланишни кенгайтириш, қишлоқ хўжалиги екинларининг ресурс самарадорлиги ва ҳосилдорлигини ошириш, шунингдек, ер деградациясини чеклаш ҳисобига емиссияларни қисқартириш бўйича мақсадли кўрсаткичлар белгиланган.

Ўз навбатида, CОВИД-19 пандемияси жамоат саломатлиги иқлим ва табиат билан чамбарчас боғлиқлигини аниқ кўрсатди. Пандемия сабоқлари бутун дунё учун табиий ресурслардан барқарор фойдаланиш, иқлим ўзгариши оқибатларини юмшатиш ва уларга мослашиш орқали «яшил» тикланишни бошлаш учун рағбатлантирилади. Бугунги кунда инқироздан чиқиш имкониятини екологик жиҳатдан қулай, паст карбонли йўл билан ишлатиш муҳимлиги, бу ерда иқтисодиётни тиклаш иссиқхона газлари емиссиясини оширмасдан амалга оширилиши мумкин.